جمع بندي بررسي فضاي سوره کوثر

بسم الله الرحمن الرحيم

گروه مباحثه: کاظمي، موذني و عليزاده

سوالات براي روشن شدن فضاي سوره:

1.        کوثر از چه نيازي برخاسته است؟

2.       نسخه آدمها براي برطرف کردن اين نياز چيست؟

3.       نسخه قرآن براي جواب به اين نياز چيست؟

جوابهاي احتمالي(مدعا)

-        انسان تمايل به زندگى جاويدان و رسيدن به قدرت بى‏زوال دارد،

نسخه انسانها:

-        بر اساس اين تمايل، با اموال و اولاد و امکانات مادي روي تلاش خودش حساب ويژه اي باز مي کند تا به اين مهم برسد.و در اين مسير هر چه مزاحمش باشد با آن مخالفت مي کند و در صدد برداشتن آن است.

-         براى چنين موجودى كثرت افراد، نعمت بسيار بزرگى است، زيرا هر چه بر عدد افراد اجتماعش افزوده شود نيروى اجتماعيش بيشتر و فكر و اراده و عمل آن قوى‏تر مى‏گردد براي سرکوب کردن مخالفينش راحت تر خواهد بود. مشکلات سر راهش را زودتر حل خواهد کرد.

نسخه قرآن براي خلود و کثرت:

a.       ايمان به نظام مندي اين هستي و معامله با خدا

b.       اعتقاد به اينکه او همه کاره و مدير و مدبر هستي است و هيچ کس، کاره اي نيست.

c.       هيچ قوتي با آن مقابله نمي کند.

d.      اوست که کم بودنمان ما را زياد مي کند.

e.       همان اموال ناپايدار و فرزندانى كه گاهى فتنه و مايه آزمايش هستند در مسير اللَّه قرار بگيرند آنها به رنگ باقيات صالحات درمى‏آيند، چرا كه ذات پاك خداوند جاودانى است و هر چيزى براى او و در راه او قرار گيرد جاودانه خواهد بود.

-        اگر در مقابل اين نظام ايستادگي شد، به خسارت مي رسد و مال و اموالش از او چيزي را بي نياز نمي کند. و ناتمام مي ماند.

استدلالها:

انسان تمايل به جاودانگي و قدرت بى‏زوال دارد،

فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطانُ قالَ يا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلى‏ شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَ مُلْكٍ لا يَبْلى‏ (120طه) پس شيطان او را وسوسه كرد، گفت: «اى آدم، آيا تو را به درخت جاودانگى و ملكى كه زايل نمى‏شود، راه نمايم؟»

نکات:

1.       تمايل انسان به زندگي جاويدان و رسيدن به قدرت بي زوال

2.       به دنبال راههاي است براي تحقق آن

3.       همين زمينه وسوسه را فراهم مي کند.

4.       گرايش به ملکي که دوام داشته باشد که مانع و مزاحمي براي آن نباشد.

5.       همانگونه كه خداوند به آدم وعده داد كه اگر شيطان را از خود دور سازى هميشه در بهشت مشمول نعمتهاى پروردگارت خواهى بود،

نسخه انسانها:

تصور اينکه دنيا جاودان است. و امکانات جاودانه مي مانند.

الكهف : 34   وَ كانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقالَ لِصاحِبِهِ وَ هُوَ يُحاوِرُهُ أَنَا أَكْثَرُ مِنْكَ مالاً وَ أَعَزُّ نَفَراً

 بنا بر اين هم نيروى انسانى فراوان در اختيار دارم، و هم مال و ثروت هنگفت، و هم نفوذ و موقعيت اجتماعى، تو در برابر من چه مى‏گويى؟ و چه حرف حساب دارى؟! كم كم اين افكار- همانگونه كه معمولى است- در او اوج گرفت، و به جايى رسيد كه دنيا را جاودان و مال و ثروت و حشمتش را ابدى پنداشت: من باور نمى‏كنم هرگز فنا و نيستى دامن باغ مرا بگيرد" (وَ دَخَلَ جَنَّتَهُ وَ هُوَ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ قالَ ما أَظُنُّ أَنْ تَبِيدَ هذِهِ أَبَداً)..

زماني که امکانات دنيا برايش فراهم مي شود احساس مي کندکه اين ها فنا پذير نيست. و زماني که قدرت مي يابد و نفرات و اموالش فراوان مي شود اين حس برايش ايجاد مي شود که فاني نمي شود.

موانع را مي خواهد بردارد.

از آنجا كه جاودانى بودن اين جهان با قيام رستاخيز تضاد دارد به فكر انكار قيامت افتاد و گفت" من هرگز باور نمى‏كنم كه قيامتى در كار باشد" (وَ ما أَظُنُّ السَّاعَةَ قائِمَةً).

قالَ لَهُ صاحِبُهُ وَ هُوَ يُحاوِرُهُ أَ كَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلاً (37) لكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَ لا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَداً (38) وَ لَوْ لا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالاً وَ وَلَداً (39) فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ يُرْسِلَ عَلَيْها حُسْباناً مِنَ السَّماءِ فَتُصْبِحَ صَعِيداً زَلَقاً (40) أَوْ يُصْبِحَ ماؤُها غَوْراً فَلَنْ تَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَباً (41کهف)

نسخه قرآن:

1.       من ضعيفي بودم که او من را به قدرت و امکانات رسانده است

2.        او مدبر و مالک امور من است

3.       خواست و قوت او حاکم است

4.       او اگر بخواهد ميتواند با کمي مال و فرزند من را به خير برساند.

5.       او مي تواند امکانات تو را بدون ثمره قرار دهد. و آنها را نابود کند.وَ يُرْسِلَ عَلَيْها حُسْباناً مِنَ السَّماءِ فَتُصْبِحَ صَعِيداً زَلَقاً

6.       تو به دنيايت مباهات مى‏كنى، من به عقيده و ايمان و توحيدم!" و من هيچكس را شريك پروردگارم قرار نمى‏دهم" (وَ لا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَداً) و همين مي توان موجب رسيدن به بهترينها باشد.

الحديد : 20   اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً وَ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ شَديدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ                       

بدانيد كه زندگى دنيا، در حقيقت، بازى و سرگرمى و آرايش و فخرفروشىِ شما به يكديگر و فزون‏جويى در اموال و فرزندان است. [مَثَل آنها] چون مثل بارانى است كه كشاورزان را رُستنى آن [باران‏] به شگفتى اندازد، سپس [آن كشت‏] خشك شود و آن را زرد بينى، آن گاه خاشاك شود. و در آخرت [دنيا پرستان را] عذابى سخت است و [مؤمنان را] از جانب خدا آمرزش و خشنودى است، و زندگانى دنيا جز كالاى فريبنده نيست.

1.       از مجموعه اين تعبيرات و تعبيرهاى ديگر قرآن به خوبى ديدگاه اسلام در مورد زندگى مادى و مواهب آن روشن مى‏شود كه براى آن ارزشى ناچيز قائل است،

2.       محدود شدن به زندگي دنيا و فقط دنيا را ديدن و سعي براي زياد کردن اموال و اولاد از نگاه قرآني منفي است.

3.       اما اگر اين مواهب مادى تغيير جهت دهند و نردبانى براى رسيدن به اهداف الهى گردند، سرمايه‏هايى مى‏شوند كه خدا آنها را از مؤمنان مى‏خرد و بهشت جاويدان و سعادت ابدى به آنها مى‏بخشد، إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ

الكهف : 46   الْمالُ وَ الْبَنُونَ زينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلاً

مال و پسران زيور زندگى دنيايند، و نيكيهاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر اميد [نيز] بهتر است. (46)

1.       دلهاى بشر علاقه به مال و فرزند دارد و همه، مشتاق و متمايل به سوى آنند و انتظار انتفاع از آن را دارند و آرزوهايشان بر اساس آن دور مى‏زند و ليكن زينتى زودگذر و فريبنده هستند كه آن منافع و خيراتى كه از آنها انتظار مى‏رود ندارند،

آنچه خير است، اعمالي است که در جايگاه متناسب با اين نظام و موقعيت من قرار مي دهم و انجام مي دهم.(باقيات الصالحات، اعمال صالح است) باقيات الصالحات: هر فكر و ايده و گفتار و كردار صالح و شايسته‏اى كه طبعا باقى مى‏ماند و اثرات و بركاتش در اختيار افراد و جوامع قرار مى‏گيرد شامل مى‏شود.

2.       مال و فرزند که شكوفه‏ها و گل‏هايى مى‏باشند كه بر شاخه‏هاى اين درخت دنيا آشكار مى‏شوند، زود گذرند، كم‏دوامند و اگر از طريق قرار گرفتن در مسير" اللَّه" رنگ جاودانگى نگيرند بسيار بى‏اعتبارند. 

3.         روى" بنون" كه جمع" ابن" به معنى پسر است تكيه شده، چرا كه آنها پسران را سرمايه و نيروى فعال انسانى مى‏دانستند، نه دختران.

4.       اگر همان اموال ناپايدار و فرزندانى كه گاهى فتنه و مايه آزمايش هستند در مسير اللَّه قرار بگيرند آنها هم به رنگ باقيات صالحات درمى‏آيند، چرا كه ذات پاك خداوند جاودانى است و هر چيزى براى او و در راه او قرار گيرد جاودانه خواهد بود. وَ يَزيدُ اللَّهُ الَّذينَ اهْتَدَوْا هُدىً وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ مَرَدًّا (مريم : 76)و آنان كه هدايت يافته‏اند، خدا بر هدايتشان مى‏افزايد، و اعمال شايسته پايدار نزد پروردگارت از جهت پاداش بهتر و از لحاظ بازدهى نيكوتر است. (انصاريان)

جمع بندي:

کوثر: جريان حق و چشمه جوشاني است که مطابق با نظام و قوانين هستي است که متناسب با تمام نيازهاي انسانها مي باشد. و چون منسوب به خداست و خداوند محدود نيست محدود به دوره اي غير از دوره ديگر نيست و نيازهاي انسان نيز در هر دوره اي جلوه هايي دارد متناسب با نيازهاي آنها نيز هست که همين موجب دوام و استمرار و گستردگي آن مي شود. اين همان نور وحي است که جلوهاي متعددي دارد. کسي نمي تواند نوري که خداوند برافروخته را خاموش کند. مخالفين اين جريان و انديشه دوامي ندارند، هر چند که امکاناتشان فراوان باشد. مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكَهُمْ فىِ ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ(17بقره) 

و بناست که اين دين و جريان هدايت، مستمرا ادامه يابد هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ اين روند، رو به تماميت است و اگر کسي بخواهد اين جريان را قطع کند محو خواهد شد و روشنايي از خود به جاي نخواهدگذاشت. در واقع جرياني که مقابل جريان کوثر قرار گرفته و به جاي اتصال به منبع جوشان الهي، خود به دنبال رسيدن به خلد و ملک لا يبلي است در عين اينکه تصور دارد تلاشهايش به ثمر خواهد رسيد، ثمره تلاشهايش ناتمام و ناقص مي ماند.