گزارش نکات روشي سال 95،96

گزارش سال 96-95

سوره کوثر یکی از سخت ترین سوره­ها بود. این سوره با سوره­های دیگر تفاوت اساسی داشت. در سوره های قبلی پس از به دست آوردن کلید سوره، گاه با بررسی لغت و ایات پیرامون آن، گاه با تحلیل و بررسی تاریخی، به فضای کلی سوره نزدیک می­شدیم. اما در این سوره بامبهم بودن کلید سوره لازم بود که اقداماتی داشته باشیم تا اولا خود کلید سوره روشن شود تا بعد بتوانیم به فضای کلی سوره منتقل شویم. بنابراین دستیابی به فضای سوره مشکل بود. اگر چه که هر کدام از سوره­های گذشته نیز تلاش، دقت، فکر و تحلیل خودش را می­طلبید اما در این سوره با چندین بار رفت و برگشت به طور کامل فضای سوره روشن نشد تا اینکه وارد بحث تطهیر شدیم.

مراحل کاری که انجام دادیم.

1.       بررسی لغت کوثر

2.      در نظر گرفتن هدف که هدف حضرت رسول چه بوده، امکانات و شرایطشان چه بود.

a.      (نقد)این نگاه نگاه کلی بود که در رابطه به هر سوره باید داشته باشیم و مخصوص سوره کوثر نبود.

3.      نگاه تاریخی به زندگی حضرت رسول و تقسیم آن به قبل و بعد از بعثت. خواندن چند مقاله در رابطه با اقدامات حضرت رسول

a.      (نقد)تاریخ راکه می خواهیم برای این سوره مطالعه کنیم باید برش خاصی از آن  را مورد مطالعه قرار دهیم. قسمتی که برخوردهای خوب رسول و موضع گیری­های مناسب ایشان را در جریان زندگی شان نشان می­دهد.

b.     (نقد)مقاله ها، فقه این کار را نداند و سریع و سطحی عبور می­کنند و به برخی مطالب کلی مثل، صبر و پایداری، گفتگوی احسن، کادر سازی، استعانت از خداوند و ... را رمز پیروزی حضرت می دانند.

4.      کلید واژه­های مشابه مثل، برکت، حکمت، خیر کثیر

a.      (نقد) اگر عنوانی به دست آوردیم لزوما دنبال آیه نباشیم

b.     اگر به چند احتمال رسیدیم سریع وارد یکی از آنها نشویم و مثل حکمت شروع به جستجو و کار نکنیم

c.      احتمالات مختلف را بررسی کردن و اولویت را مشخص کردن

d.     فکر و تحلیل که در چه زمینه ای مثلا برکت ایجاد می شود. بیشتر فکر پیرامون آن موضوع و جوانب مختلفش که مرتبط با سوره و زندگی حضرت رسول است

e.      محدود به ­واژه­ها نبودن. مثلا فلا تعجبک اموالهم و اولادهم کمک خیلی زیادی می­تواند به فهم سوره کند اما این دو واژه ذیل مثلا بحث نعمت می­تواند باشد. 

5.      دیدن فهرست کتاب تطهیر و ارزیابی آن

6.      نوشتن بر اساس فهرست کتاب تطهیر بدون مراجعه به متن ایشان.

 نکات روشی:

در این سوره روشمان متفاوت شد و بعد از استفاده از تفاسیر وارد کتاب تطهیر شدیم و در هر قسمت مکث کرده و کار مقایسه با تفاسیر و کار خودمان و نکات روشی آقای صفایی را همانجا انجام می دادیم. چون در کشف فضای سوره با سوره­های دیگر متفاوت بود بیشتر نکات در همین زمینه مطرح شده بود. ابتدا نکات روشی که ناظر به کتاب تطهیر است را می­نویسیم و سپس مطالب دیگر:

نکات روشی ناظر به کتاب تطهیر:

1.      در طرح سوال توجه به نکات تفاسیر نقد آنها که زمینه برای فهم سوالشان بیشتر فراهم می شود.[1]

a.      این نوع گفتن به گونه ای است که سوال جدید ایجاد می­شود و احتمالات مفسیری ضعیف نشان داده می­شود.(درمباحثه گفته شد)

b.     دقت در خود سوره(1-بخشش سابق برای تسلای قلب مناسب نیست.2-تسلیت و دلداری اقدامی نمی­خواهد اما در منت گذاری، طلبها و اقداماتی را به دنبال خود می­آورد(صل، وانحر)

c.      استفاده از سوره­ها دیگر که نزدیک به همین موضوع(تسلی قلب) است.(ضحی و انشراح)

2.        چه نکاتی را مورد توجه قرار می­دهند و از چه چیزهایی عبور می کنند. مثلا: «شروع سوره با فعل ماضى متکلم مع‏الغیر، آیا تسلیت، عنایت، تعظیم و تفخیم و یا نکته‏اى دیگر را همراه دارد؟ در فعل ماضى و همراه تحقق عطا، چه اشاره‏اى هست؟---«صَلِّ لِرَبِّکِ» با «اقِمِ الصَّلوةَ لِذِکْرِى» چه تفاوتى دارد؟ آیا صَلوة لِلرَب باصلوة الذکر در یک مرتبه قرار دارد؟»(ما تفاوت را می خواستیم بگوییم اما با یصل که خبری است اما توجه به بیانات دیگر قرآن نسبت به امر به صلات نداشتیم.

3.      نگاه جامع چه نسبت به طرح سوالات و چه نسبت به حل سوالات. ««انَّ شانِئَکَ هُوَ الابْتَر»، خبر از آینده است یا توضیح یک قانون و بیان یک اصل است؟ چون دشمنى با کسى که به کوثر دست یافته، باعث شکست و بریدگى و ناتمامى و نقص است. در هر حال این بیان چه نکته‏اى دارد؟»معمولا کمتر این نوع نگاهِ جامع را داریم. این نگاه کلی و کلان بستگی به مساله هایمان دارد. اگر مشکل را جامع ببینیم و در یک نگاه تاریخی کلان مساله مان باشد که مثلا این مشکل از کجا شروع شده تا کجا ادامه دارد و ارتباطش با حوزههای مختلف دیگر چیست؟ و...این نوع نگاه باعث می شود که در طرح و حل سوالاتمان جامع نگاه کنیم. همچنین گاهی اوقات بخواهیم به موضوعی نگاه جامع پیدا کنیم لازم است که ارتباطات آن موضوع را با اطرافش لحاظ کنیم. مثلا نعمت چند ارتباط دارد با عافیت، انعام و ...

4.       روش آقای صفایی برای رسیدن به عناوین پنجگانه: کلید سوره، کوثر است. باید مفهوم آن را روشن کنند خیر کثیر با نعمت کثیر متفاوت است. سپس مصداق و نمونه­های آن را در زندگی حضرت توضیح دهند. بعد از آن که خیر رفتار و موضع گیری مناسب در موقعیتهای مختلف شد، لازم است که موقعیت و موضع گیری را بیان کنند. موفقیت و پیروزی نیز در موضعی گیری مناسب و نامناسب انسان شکل می­گیرد.

5.      برای روشن شدن فضای سوره نکات مختلفی مطرح شد.

a.      برای تبیین کوثر و فضای سوره باید نگاهی خاص نسبت به برخوردها و موضع گیریهای حضرت رسول در تاریخشان داشت. (از این زاویه به تاریخ نگاه کنیم)

b.     چه طور می­تواند یک جریان در تاریخ ایجاد و ادامه یابد. با وجود مشکلات و گرفتاری های سر راه، جریان ماندگار به چه عواملی بستگی دارد و چه نیازهایی را باید تامین کند.

c.      دقت و کشف کلید واژه ها، نیازها و نسخه های درمانی که انسانها تجویز می کنند و نسخه درمانی قرآن

d.     نیازمان از کوثر از کجا برخاسته، چه چیزهایی این نیاز را پر می­کند؟ دقت در سوره معوضتین که آنجا چه طور بحث «پناه» را دنبال می کردیم

e.      بررسی خودمان، چه می شود که کارهای ما تمامیت ندارد. تمامیت را در چه می دانیم(امکانات و شرایط)

f.       گاهی دقت و فهم واژه کمک زیادی در نزدیک شدن به فضا می کند. که روی فهم کوثر عبارتهای مختلف آقای صفایی جمع شود که کوثر برایمان واضح شود و بتوانیم مثلا 50 نمونه بگوییم در این صورت این دقت کمک خوبی به روشن شدن فضای سوره میکند.

g.     نگاه مقابله ای: تقابل کوثر و ابتر، تقابل جریان کفر و ایمان- روند شکل گیری جریان حق و باطل

h.     نظام اندیشه ای: نگاه به انسان، دنیا و خدا و اینکه چه چیزی باعث فزونی این جریان می­شود. یعنی بر اساس آن نظام اندیشه ای کوثر را تحلیل کنید.  

نکات روشی:

1.      نکته ادبی: خودمان را به قواعد زبان عرب محدود نکنیم و نخواهیم فقط بر اساس آن سوره را توضیح دهیم. مثلا تاکید در سوره را بر اساس مخاطب و نوع موضوعی که دارد مطرح می­کند را می­توان مورد بررسی قرار داد.

2.       نکاتی برای فهم معنای کوثر. (روشی برای رفع ابهام واژه که تاریخ نیز برای فهمش اثر گذار است.)

a.      عبارات مختلف آقای صفایی در موردکوثر را جمع کنیم. مثل مقهور و منتظر موقعیتها نبودن، بهترین و راحت ترین برخورد، ...

b.       جستجوی کوثر در لحظه لحظه زندگی حضرت رسول

c.       نکته اساسی که از آن غفلت داریم ، بحث هدف داری است. یعنی کسی که طرح و هدفی دارد و در موقعیت های مختلف و سخت، برخوردهای مناسب از خود نشان می دهد. نه این که کسی زندگی معمولی اش را دارد می کند و گاه در موقعیت سختی است و برخورد مناسب دارد.(نکته اساسی لغت را کشف کنیم)

d.      چه می شود که انسان دارای بهره برداری زیاد از امکانات می شود؟

3.      در برخورد با روایات تفسیری: جایی که مصداق را بیان می کنند محدود نشویم و با در نظر گرفتن رابطه  دنیا و آخرت آنها را توضیح دهیم مثلا نهری که در بهشت بیان کردند نمودِ رفتاری همین دنیا می تواند باشد.

4.      نکاتی که باید همیشه مد نظرمان باشد.: 1-اندیشیدن، جلو رفتن و آفریدن است. این مرکز کار ماست. 2-توجه به نکات در سیر کارمان و هر از چند گاهی دوباره از بالا نگاه کردن به کل کار 3-  این سوال که غیر از بحث آقای صفایی آیا طور دیگری هم می توان بحث را مطرح کرد.

::: شنبه 96/7/15 ::: ساعت 10:55 صبح ::: &nbsp توسط علی کاظمی 
نظرات شما: نظر